İçindekiler
Bir bebeğin anne karnındaki gelişiminde yaklaşık 9 aylık süreci tamamlandıktan sonra doğumu meydana gelir. Doğum gerçekleştikten sonraki ilk bir kaç zamanlık dönemde hem bebeğin yeni dünyaya alışması; hem annenin bebeğine alışması hem de bebeğin bağışıklık sistemi gelişmemesinden ötürü olası bir hastalığa karşı bebeği ve anneyi koruma amaçlı 40 gün süresince anne ve bebeğin dışarı çıkması doğru bulunmaz Bu 40 günlük süreç tamamlandığında kırk uçurma denilen ve çeşitli inanışlara dayanan ritüel uygulanır.
40. günde bebeğe yaptırılan özel banyo ve yapılan dualar bu uygulamanın içindeki diğer başlıklardır. Kırk günlük bu süreçte annenin dinlenmesi ve bebeğin dış dünyayla tanışabilmesi için yeterli immün özellikler sağlanır. 40 uçurma, doktor kontrolünde gelişimi izlenen ve hastanede kalan bebekler için tam olarak uygulanamayabilir. Anadolu’da uygulanan ve Şaman kültürünü de taşıdığı söylenen bu adet ülkemizde de ve özellikle bazı bölgelerde geçerliliğini sürdürmektedir, kırklama, kırk çıkarma gibi farklı isimlerle de anılmaktadır.
Bebeklerde Neden Kırk Çıkarma Yapılır?
Eskiden olduğu kadar bilinmese veya ilk kez anne olan genç bireyler tarafından tercih edilmese de bu adet sadece basit bir ritüel değildir. Altında anne ve bebek için ince düşünülmüş birçok detay vardır. Kırk uçurma uygulamasının neden uygulandığıyla ilgili detaylar şu şekilde listelenebilir;
- Doğum bir kadının vücudunda birçok kimyasal ve fiziksel değişimlere sebebiyet verir. Hem hormonel değişimler hem de normal ya da sezaryen doğumlarda gerçekleşen deformasyonlar nedeniyle annenin dinlenmesi gerekir.
- Bebeğin gelişimi sürecinde ve doğum sırasında annede oluşan yaraların, morlukların ve halsizliğin düzelmesi için 40 gün dinlenme süresi gerekir.
- Hem annenin yeteri kadar dinlenerek bebeğine ve tanıdıklarına ayıracağı verimli sürenin artacağı bu vakitler 40 çıkarma ritüeli ile kutlanır.
Yeni doğan bebeğin dış dünyadan hem sağlıksal hem de psikolojik olarak kötü etkilenmesi muhtemeldir. Çünkü hijyenik olarak yeni doğmuş bir bebeğin dışarıda gezdirilmesi ve insanlar arasında çok durması sakıncalıdır. Fakat kırk günlük dinlenme ve yenilenme süreci tamamlandıktan sonra bebeğin yaşayacağı bu ilk deneyimler kırk uçurma yapılarak kutlanmış olur.
Bebeğin Kırkı Nasıl Çıkarılır?
Çok eski dönemlerden bilinen bu kutlama, yaşanılan bölgeye göre farklı uygulamalara sahiptir. ‘Bebeğin kırkı’ olarak tabir ettiğimiz bu ritüel aslında daha çok anne için geçerli olmalıdır. Çünkü lohusalık psikolojisi ve yenilenmesini anne yaşar.
Anneyle bebeğin bütünleştiğini görebileceğimiz kültürümüzde, anneyle beraber bebeğin de kırkı çıkar. İnsanlar genellikle bebeğin kırkı nasıl çıkarılır diye merak ederler. Bu adetin nasıl uygulandığı birkaç maddeyle anlatılabilir.
- Öncelikle ailenin büyüklerinden biri ‘kırklama annesi’ olur. Çoğunlukla annenin kararıyla seçilen bu kişi babaanne, anneanne gibi aileye yakın ve yaşça büyük kişilerdir.
- İlk aşama olarak kırklama annesi, bebeğe kırk banyosu yaptırır. İlk olarak bebek, ardından da anne 40 tas su ile yıkanır. Bu süreçte çeşitli dualar ve iyi dilekler okunur.
Anne ve bebeğin kırk banyosu sonrasında yeni alınan ya da temiz kıyafetler giyilir ve anneyle bebek gezmeler için hazırlık yapar.
Ardından anne ve bebek gün içinde 7 ayrı evi ziyarete gider. Fakat bunun yorucu bir basamak olduğunu düşünen anneler birkaç tanıdığını ziyarete giderek de geziyi tamamlayabilir.
Ziyaret edilen yerlerde, yeni doğan bebeğe pirinç, şeker, yumurta, para gibi hediyeler annenin de hoşuna gidecek şekilde bir sunumla verilir ve hoşça vakit geçirilir.
Birçok kültürde bu uygulamanın yerine kırk mevlidi yapılır.
Kırk Banyosu Nasıl Yapılır?
Bebeğin 40 banyosu yaptırılırken uygulanması gereken bazı detaylar vardır. Örneğin; kırklama annesi seçilen kişi anne ve bebeğin bulunduğu eve yoldan topladığı 40 taşı veya getireceği 40 fasulye tanesini yanında bulundurmalıdır.
Bebeğin yıkanacağı banyo suyunun içine; dezenfekte edilmiş gümüş, altın, çiçek, taş, gül yaprağı, fasulye gibi malzemeler atılır. Bu malzemeler; bereket, bolluk, güzellik, nazar gibi anlamları taşır. Bu aşamayı da bir aile büyüğü gerçekleştirir. Büyük, abdestini aldıktan sonra bebeği 40 tas suyla yıkayan kırklama annesi, ‘su aşağı, boyu yukarı olsun. Ömrü de su gibi uzun olsun!’ gibi duaları sesli bir şekilde okur. Sonrasında aynı su 40 tas ile anne yıkanır ve bebeğin 40 banyosu tamamlanır.
Yarı Kırk Çıkarma Nedir, Nasıl Yapılır?
Yarı kırk çıkarma, kırk çıkarma adetinin 20 nci gününde bebeğin 20 tas su ile yıkanmasıdır. Yapılan bu ritüele de yarı kırk çıkarma denilmektedir.
Annenin Kırkı Nasıl Çıkarılır?
Kırklama annesinin yanında getirmiş olduğu 40 taş veya 40 fasulye tanesini ile hazırlanan sudan anneye de 40 tas su dökülerek annenin kırkı çıkarılır.
Kırk Uçurma Malzemeleri ve Kırk Uçurma Sepetine Neler Koyulur?
Geçmişten günümüze kadar gelen alışkanlıklar, adetler ile kırk uçurma malzemeleri toplanarak günümüz imkanları ile kırk uçurma sepeti hazırlandığına şahit olmuşsunuzdur. Hazırladığınız bu hediyeler evinize misafir olan bebek ve annesine çokça güzel dilekler ve anlamlar yüklenerek hatta üzerlerini küçük kağıtlar ile dilekler ve notlar eklenerek hediye edilirler.
Anne ile olan ilişkiler doğrultusunda bazen kendimizden daha da fazla bir şeyler katmak istediğimiz olabilir. Bu durumda kendimizden kırk uçurma malzemesi olarak neler ekleyebileceğimizi şöyle sıraladık.
Olmazsa olmazlar:
- Un (uzun ve temiz ömür)
- Şeker (tatlı dili ifade eder)
- Yumurta (sağlıklı bir insan olmak)
- Pirinç
- Tuz (ağız tadını ifade eder)
- Bozuk para (bol kazanç)
- Pamuk (uzun ve temiz ömür)
Kendimizden katabileceklerimiz:
- Nazar boncuğu
- Mendil (temizliği ifade eder)
- Çörek otu (bereketi ifade eder)
- Kuran
- Sabun
- Ekmek
- Kahve
- İp
