İçindekiler
Polikistik Over Sendromu (PKOS), çocuk doğurma yaşına ulaşmış kadınlarda, düzensiz adet gören veya hiç adet görmeyen kadınlarda rastlanan bir durumdur. Genel olarak 15-44 yaş grubu kadınlarda en sık görülen hormonal bozukluk olduğu söylenebilir. Üreme çağındaki kadınların %10’unu etkilemektedir. Polikistik Over Sendromu yaşayan kadınların yumurtalıklarında, aşırı hormon tüketimlerinden kaynaklı androjen ismi verilen pek çok sayıda kist oluşur. Kistler östrojen – testesteron dengesini bozarak insülin direnci ve infertiliteye neden olmaktadır. FSH / LH hormon testi yapılan kadınlarda normal değer 3 civarında izlenirken PKOS olan kadınlarda bu değerin daha yükseldiği görülmektedir. PKOS olan kadınların ortalama % 50’si aşırı kilolu ya da obezdir.
Polikistik Over Sendromu’nun Semptomları Nelerdir?
Yaygın Semptomlar
- Aşırı tüylenme
- Akne
- Erkek tipi kellik
- Pelvik ağrı
- Kilo artışı
- Kısırlık (infertilite)
- Adet düzensizliği
- İnsüline karşı direnç
- Saç dökülmesi
- Yüz bölgesinde yağlanma
- İltihap
- Ciltte kararma
- Baş ağrısı
- Kısırlık
- Depresyon
Bu semptomlar kontrol altına alınmadığında ise hastalar; uzun dönemde kalp hastalığı, şeker hastalığı, endometriyal kanser, yüksek tansiyon gibi rahatsızlıklar açısından çok daha fazla risk altındadır. Kadınların genetik yapısından kaynaklı olan hastalık, şeker düşürücü ilaçlar ya da doğum kontrol haplarının kullanılmasıyla hormon düzeylerini dengelese de kesin bir çözüm olmamaktadır.Ayrıca şişmanlık ve insülin direnci, tip 2 şeker hastalığı riskinin artmasına da sebep olmaktadır.
Obezite ve PKOS’lu kadınlarda kan şekeri yüksekliği, yüksek tansiyon, iyi kolesterol (HDL) seviyesinin düşük olması ve kötü kolesterol (LDL) seviyesinin yükselmesi gibi durumlarla karşılaşabilirler.
Bu sebeple mutlaka polikistik over sendromu olan hastaya uygun bir tedavi planı çıkarılmalıdır. Bu noktada teşhis ve tedavi için uzman bir doktor ve diyetisyenile görüşmelisiniz.
Polikistik Over Sendromu ve Gebelik
Polikistik Over Sendromu olan kadınların normal adet döngüsü bozulduğundan dolayı dört hastadan üçü gebe kalmada problem yaşarlar. Ayrıca gebelik döneminde komplikasyon riskini ve erken doğum riskini arttırır. Yüksek ve düşük tansiyon hatta gebelik şekeri görülme riskini de arttırır.
Doktora Ne Zaman Başvurulmalı?
Adet gecikmesi ya da gebe kalınamıyorsa
Yüzde ve vücutta görülen yoğun kıllanma
Bir yıldan uzun süre gebe kalınamıyorsa
Aşırı susama, şeker hastalığı belirtileri, açlık gibi bulgular görülüyorsa.
Yukarıda ki bulgular ile karşılaşıldıysa doktora başvurulmalı, medikal tedavinin yanında diyetisyen desteği ile yeni bir düzen oluşturulmalıdır.
Polikistik Over Diyeti Nedir?
Polikistik over diyeti vücut ağırlığı kaybına yönelik olmalıdır. Bu diyette kan glukozunun dengesini sağlamak amacıyla öğün sayısının arttırılmasında fayda vardır. Diyette basit karbonhidratlar ve yüksek glisemik indeksli besinlere yer verilmez. Bunun yerine düşük glisemik indeksli besinler ve kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir. Günlük alınan enerjinin %55-60’ı karbonhidratlardan %15-20’si proteinden %25-30’u ise yağlardan oluşmalıdır.
Polikistik Over Sendromu Beslenme Alışkanlıklarını Nasıl Etkiler?
Polikistik Over Sendromu taşıyan kadınların insülin seviyeleri genellikle diğer kadınlara göre daha yüksektir. İnsülin, pankreas içerisinde üretilen bir hormondur. Kanımızdaki şekerin hücrelerin içine girmesi için kullanılır. Vücutta yeterli miktarda insülin üretilmezse kan şekeri seviyelerinde yükselme görülür. Bu durum aynı zamanda insülin direnci olduğunda da gerçekleşir.
Eğer insüline yeterince direnciniz varsa, vücudunuz kan şekeri miktarınızı normal seviyede tutmak için üst seviyede insülin salgılamaya çalışır. Ayrıca yüksek miktardaki insülin seviyeleri, yumurtalıkların çok daha fazla androjen üretmesine sebep olur.
Normal değerlerin üzerinde bir vücut kitle endeksine sahip olmak, insülin direncine sebep olmaktadır. İnsülin direnci ayrıca kilo vermeyi de zorlaştıran bir durumdur. Bu sebeple polikistik over sendromu ve beslenme arasında doğru orantıda bir ilişki vardır. Şekerli ve nişastalı yiyecekler ve diğer rafine karbonhidratlar açısından zengin bir beslenme düzeni, kilo kaybını ve insülin direncini kontrol etmeyi zorlaştırır.
Polikistik Over Sendromu’nda Hangi Besinler Tüketilmelidir?
Polikistik over sendromuna ne iyi gelir sorusuna cevap verecek olursak; Yüksek lif içeren besinler, sindirimin yavaşlamasına ve kan şekerinin daha ağır yükselmesine yardımcı olur. Böylelikle vücutta daha az insülin salgılanmasına neden olur. Bu sebeple polikistik over sendromu olan kişiler, lif bakımından zengin besinler tüketmelidir. Ayrıca düşük glisemik indeks içeren besinleri tercih etmeliyiz.
Lif Miktarı Yüksek Besinler
- Brokoli
- Brüksel lahanası ve turpgiller
- Karnabahar
- Yeşil yapraklı sebzeler ve meyveler
- Kuru baklagiller
- Çilek, elma, armut, yabanmersini gibi lifli ve şeker oranı düşük meyveler
Ayrıca et, tavuk, balık gibi protein kaynakları vücuda lif sağlamaz. Ancak Polikistik Over Sendromu olan kişiler için sağlıklı ve doyurucu bir seçenek olabilir. Ayrıca inflamasyonu azaltmaya yardımcı olan bazı yiyecekler de iyi bir seçenektir.
Bu yiyecekler;
- Keten tohumu
- Chia tohumu
- Somon, sardalya gibi omega-3 açısından yüksek balıklar
- Çörekotu
- Semizotu
- Zerdeçal
- Zeytinyağı
- Badem, fındık, ceviz
Ayrıca düşük glisemik indeksli besinlerin tüketilmesi de doğru bir diyet uygulanmasına yardımcı olacaktır.
Bu yiyecekler;
- Bütün ve işlenmemiş tahıllar
- Tam tahıllı makarnalar
- Taze meyve
- Tatlı patates
- Balkabağı
- Kabak
- Fasulye
- Mercimek
- Yağlı tohumlar
- Sebzeler
Uzak Durulması Gereken Besinler Hangileridir?
Basit karbonhidratlar, polikistik over sendromu olan kişilerde kan şekerinin dengesiz seyretmesine sebep olur. Böylece insülin direncini de şiddetlendirebilir.
Bunlar;
- Beyaz ekmek, kek, hamur işleri, çörek, şekerli tatlılar, beyaz undan yapılan yiyecekler
- Patates kızartması
- Margarin
- Şekerli yiyecekler ve atıştırmalıklar
- Meyve suları
- Rafine şeker içeren besinler
Polikistik Over Sendromu ve Yaşam Tarzı
Polikistik Over Sendromu, diğer hastalıklarda da olduğu gibi günlük fiziksel hareket ve egzersiz gibi sağlıklı ve aktif yaşam tarzı değişikliklerine olumlu ve pozitif yanıtlar verir. Haftalık en az 150 dakika süreyle egzersiz yapmak yeterlidir. Egzersizin dışında karbonhidrat miktarını da sınırlamak gerekir, bu durum insülin direncini azalmada yardımcı olabilir. Yapılan günlük aktiviteler, düşük şeker alımları ve düşük kalorili diyetler kilo kaybına yardımcı olacaktır. Ancak bu beslenmede yapılan değişimlerin diyetisyen kontrolünde olması gerekmektedir. Kadınlar kilo kaybı ile birlikte yumurtlama sürecini daha iyi yaşayabilir. Bu sebeple aşırı kilolu, obez ve hamile kalmayı düşünen kadınlar, doktorlarından onay alarak dikkatli bir egzersiz planı yapabilir. Kilo kaybını sağlamak içinde diyetisyen tarafından oluşturulan beslenme desteği almalıdırlar.
Bu içerikte bulunan bilgiler hiçbir şekilde doktor tavsiyesi yerine geçmez…
